Portret van Jan Symonsz. Blauhulck
Bron / Auteur: klaas koeman
Portret van Jan Symonsz. Blauhulck
Jan Symonsz. Blauhulck (1577/78 - 1640) was afkomstig uit
een aanzienlijke koopmansfamilie. Al op jonge leeftijd begint hij
aan wat een typische regenten-carrière had moeten worden. In 1603
wordt hij voor het eerst tot schepen benoemd.
In 1613 is hij al lid van de vroedschap. In de jaren daartussen was
hij luitenant van de schutterij, weesmeester en equipagemeester bij
de Admiraliteit van West-Friesland geworden. Uiteraard was hij ook
bewindhebber van de VOC.
Hij was ook geïnteresseerd in de geschiedenis van Enkhuizen.
Meerdere malen schrijft de kroniekschrijver Brandt dat hij gebruik
heeft gemaakt van de ‘Gedenkschriften van de heer Blauhulck’.
Knarsetandend denkt dan elke lokale historicus: ‘hij wel’. De
gedenkschriften van Blauhulck zijn namelijk verloren gegaan.
Aan de bestuurlijke carrière van deze erudiete en rijke koopman
komt in 1615 een abrupt einde. Blauhulck veroorzaakt een
schandaal.
In 1613 wordt hij weduwenaar. Nog geen jaar later is Blauhulck’s
dienstmeisje, Meynou Gerritsdr., een jong meisje uit het weeshuis,
zwanger. Dat is tot daar aan toe. Maar Blauhulck laat het meisje
tot tweemaal toe drankjes drinken om een abortus op te wekken. Het
helpt niets, in juni 1614 bevalt Meynou Gerritsdr. van een gezond
kind. Zij zelf sterft kort daarna. De abortuspogingen komen uit en
Blauhulck moet voor de kerkenraad komen. Daar ontkent hij alles. Op
de begrafenis van Meynou Gerritsdr., in de Westerkerk, loopt
Blauhulck aan het hoofd van de rouwstoet, alsof hij haar
belangrijkste verwant is. In zekere zin is hij dat natuurlijk ook,
hij is het hoofd van de familie waarin het (wees)meisje werkte.
Voor een aantal Enkhuizers gaat dit te ver. Er lagen zelfs bloemen
op het graf van het meisje, alsof ze nog maagd was! Tijdens de
begrafenis ontstaat er een rel en Blauhulck kan een pak slaag
alleen maar ontlopen door het tegenoverliggende Zeekantoor in te
vluchten. Hij trekt zich er overigens weinig van aan, nog geen half
jaar later hertrouwt hij. Het echtpaar betrekt een nieuw huis op de
Dijk.
Maar Blauhulck is niet van de zaak af. De kerkenraad blijft hem
achtervolgen en uiteindelijk bekent hij schuld. Vlak daarna besluit
de vroedschap hem af te zetten als vroedschapslid, ze vragen zelfs
de Admiraliteit van West Friesland hem te ontslaan als
equipagemeester! De Admiraliteit deelde de vroedschap echter mee
dat men zelf wel bepaalde wie equipagemeester was en wie
niet.
Blauhulck accepteert zijn ontslag niet en beide partijen zoeken het
hogerop. Blauhulck wendt zich tot de Hoge Raad, het hoogste
rechtscollege van de Nederlanden en later zelfs tot Van
Oldenbarneveldt, de hoogste ambtenaar van de staat. Het
stadsbestuur wendt zich tot de Staten van Holland. Maar het
stadsbestuur is niet zo populair in Haagse kringen. Er was een fel
conflict gaande in de Nederlanden tussen de contraremonstranten,
bestaande uit de orthodoxe gereformeerden, de dominees en het volk
en de remonstranten, de wat meer vrijzinnige gereformeerden, vaak
de regenten. De stadhouder Maurits had de kant van de
contraremonstranten gekozen, Van Oldenbarneveldt de remonstrantse
kant. Enkhuizen koos als een van de weinige stadsbesturen voor de
contraremonstranten.
Misschien dat het bezoek dat Prins Maurits in 1614 aan de stad
bracht daar iets mee te maken had.
Blauhulck lijkt sterk te staan. Van Oldenbarneveldt traineert ‘de
zaak Blauhulck’ aan alle kanten. De Enkhuizer stadsbestuurders zijn
hier zo boos over dat ze zelfs de winterzitting van de Staten in
1615 boycotten. Ze zullen wel gejuicht hebben toen Maurits zijn
greep naar de macht doet en Van Oldenbarneveldt laat onthoofden.
Maar jammer genoeg voor de orthodox gereformeerde stadsbestuurders
heeft Blauhulck nog een klein ijzertje in het vuur gelegd. Bij de
stukken die men bij Van Oldenbarneveldt thuis vindt zijn een aantal
brieven van Blauhulck, met nogal nare beschuldigingen aan zijn
collega vroedschapsleden. De brieven verdwijnen snel, en Blauhulck
blijft nog twintig jaar een rustig schrijvend koopman in goede doen
in zijn mooie huis aan de Dijk.
Portret van Jan Symonsz. Blauhulck door een anonieme schilder,
verzameling Stichting Semeijns de Vries van Doesburgh